کاربرد مدل­‌های ریاضی در توصیف توزیع اندازه ذرات در رسوبات پشت بندهای رسوب­‌گیر متوالی

یکی از خصوصیات کلیدی رسوبات، توزیع اندازه ذرات آن­‌ها است که بسیاری از ویژگی­‌های فیزیکی و شیمیایی را تحت تاثیر قرار می­‌دهد. در این پژوهش توزیع اندازه ذرات رسوبات سطحی انباشته شده در پشت بندهای رسوب­‌گیر مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور دو آبراهه در منطقه­ نوشان ارومیه که به‌­ترتیب دارای سه و چهار بند سنگی ملاتی بودند، انتخاب شده و توزیع اندازه ذرات رسوب پشت آن­‌ها با اندازه ذرات خاک­ دامنه مشرف به بندها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ذرات رسوب پشت بندها در مجموع نسبت به ذرات خاک دامنه، اندازه درشت­‌تری داشته و دارای بافت شنی-لومی و شنی هستند. در بندهای نیمه­‌پر ترسیب انتخابی ذرات رسوب مشاهده شد و بندهای پایین­‌دست دارای ذراتی با اندازه تقریبا مشابه با خاک اصلی بودند. در حالی­‌که در بندهای پر، این شرایط مشاهده نشده و عملا بخش قابل توجهی از ذرات کوچک­‌تر از 0.124 میلی­‌متر از بندها عبور نمودند. ده مدل مختلف ریاضی برای توصیف توزیع اندازه ذرات رسوب به­‌کار رفته و قابلیت آن­‌ها بر مبنای طیف متنوعی از ضرایب کارایی مورد ارزیابی قرار گرفت. خوشه­‌بندی سلسله­ مراتبی مدل­‌ها بر مبنای ضرایب کارایی منتخب نشان داد که به­‌ترتیب سه مدل فردلاند، ORL و ONL دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر مدل­‌ها هستند. مقدار ضریب تبیین در هر سه مدل برابر با 0.99 بوده و آماره AIC نیز در آن­‌ها به­‌ترتیب برابر با 44.13-، 43.92- و 41.46- بود. بنابراین این مدل­‌ها می­‌توانند برای کمی­‌سازی توزیع اندازه ذرات رسوب مورد استفاده قرار گیرند.